Biedrusko: Cmentarz Garnizonowy

Truppenübungsplatz Posen | Truppenübungsplatz Warthelager | Weissenburg | Obóz Ćwiczeń Biedrusko | poligon Biedrusko
Militär Begräbnis Platz | Soldatenfriedhof | Gustav von Kortzfleisch
Dowództwo Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu

Fragment mapy sztabowej z lat 50. XX w. (N-33-130-B-d Biedrusko). Po lewej, kolorem zielonym wskazano prawosławny cmentarz żołnierzy Armii Czerwonej (jeńców z okresu wojny polsko-bolszewickiej oraz II wojny światowej); po prawej, kolorem fioletowym wskazano opisany niżej Cmentarz Garnizonowy w Biedrusku. Za: igrek.amzp.pl.

Otoczony lasem Cmentarz Garnizonowy w Biedrusku otwarto dla pochówków na początku XX w., wraz z budową niemieckiego Obozu Ćwiczeń (niem. Truppenübungsplatz Posen) krótko po wykupieniu przez państwo okolicznych majątków i wsi (od końca XVIII w. wchodzących w skład wielkopolskich dóbr von Treskowów).

Na cmentarzu założonym w południowej części poligonu, opodal szpitala dla chorych i rannych, zachowało się kilkanaście grobów z okresu kiedy Biedrusko stanowiło nowoczesny plac ćwiczebny, przeznaczony dla dużych zgrupowań wojska, wchodzących w skład niemieckiego V Korpusu Armijnego (tj. do wybuchu powstania wielkopolskiego). Najstarszy ujawniony dotąd pochówek żołnierski pochodzi z roku 1901. Uwagę zwracają relikty okazałego niegdyś grobu niemieckiego komendanta Obozu Ćwiczeń i zarazem uznanego historyka wojskowości, gen. majora Gustava von Kortzfleisch (1854-1910). Nie przetrwała kaplica cmentarna, usytuowana w lesie nieco na zachód od cmentarza.

W II RP poligon w Biedrusku stanowił miejsce formowania poborowych w ramach realizacji zadań czasu pokoju przez DOK nr VII, funkcjonując w ścisłym związku z garnizonem poznańskim. Z tego czasu przetrwały groby żołnierzy zmarłych tragicznie np. w skutek wypadków podczas ćwiczeń (przekraczania rzeki Warty czy eksplozji czołgu). Na cmentarzu chowano także członków rodzin garnizonowych. Wiele wskazuje na to, iż wojskową nekropolię sporadycznie użytkowano również krótko po II wojnie światowej; najmłodszą odnalezioną dotąd mogiłą, jest grób podporucznika z 1947 r.

Pośród grobów osób wyznania katolickiego, ewangelickiego i prawosławnego, znaleźć można miejsca wiecznego spoczynku cywilnych pracowników poligonu oraz zarządców dawnych dóbr, wchłoniętych przez Obóz Ćwiczeń, m.in. Maxa Praetoriusa (1870-1908), nadleśniczego z Janowa (Försterei Jägerwald).

Cmentarz, zlokalizowany na gruncie administrowanym przez Nadleśnictwo Łopuchówko – wpisany do gminnej ewidencji zabytków – jest okresowo porządkowany przez wolontariuszy, m.in. przez członków Koła Historycznego Gminy Suchy LasKoła Przyjaciół Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu oraz reprezentację Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu. Niektóre nagrobki pilnie wymagają interwencyjnych prac konserwatorskich; mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej podlegają ustawowej opiece Państwa Polskiego, reprezentowanego przez Wojewodę Wielkopolskiego.

PORÓWNAJ:

PRAWOSŁAWNY CMENTARZ WOJENNY w Biedrusku

WOJSKOWA KOLEJKA WĄSKOTOROWA POZNAŃ-BIEDRUSKO

Częściowo zachowane miejsce wiecznego spoczynku komendanta Obozu Ćwiczeń w Biedrusku (Truppenübungsplatz Posen), gen. majora Gustava von Kortzfleisch (1854-1910). Źródło/sygnatura: CYRYL_134_0_0_5_0105.
"Posener Tageblatt", 18.03.1910, nr 129, s. 8.
Historia 92. Brunszwickiego Pułku Piechoty w 3 tomach, spisana przez komendanta Obozu Ćwiczeń Biedrusko, gen. majora von Kortzfleisch... Zdjęcie: aukcja internetowa.
"Posener Tageblatt", 19.03.1910, nr 131, s. 7.
Leśniczówka Janowo (Försterei Jägerwald) na terenie Obozu Ćwiczeń, gdzie leśniczym był Max Praetorius, zmarły w 1908 r. Został pochowany na Cmentarzu Garnizonowym; nagrobek ozdobiono gałązkami dębu i kordelasem leśnika. Źródło/sygnatura: CYRYL_134_0_0_5_0109.
"Kurier Poznański", 09.07.1908, nr 155, s. 6.
"Kurier Poznański", 17.07.1908, nr 162, s. 5 .
"Dziennik Poznański", 13.08.1927, nr 184, s. 3.
Grób zmarłego tragicznie w 1936 r. kaprala Leona Bartoszewskiego z Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej. Na nagrobku widoczny oryginalny element czołgu Renault FT-17, skradziony ok. 2006 r., a następnie odtworzony przez członków Koła Przyjaciół Muzeum Broni Pancernej. Zdjęcia pochodzą z karty cmentarza (oprac. w 1995 r.), ze zb. WUOZ.
Przed zupełną degradacją nagrobków i ich całkowitym zniknięciem w gęstych zaroślach, Cmentarz Garnizonowy w Biedrusku uratowały systematyczne interwencje wolontariuszy, organizowane począwszy od drugiej dekady XXI w.
"Kurier Poznański", 20.08.1924, nr 191, s. 5.
"Kurier Poznański", 20.08.1924, nr 191, s. 9.
"Postęp", 30.09.1914, nr 224, s. 3.
"Kurier Poznański", 05.05.1929, nr 209, s. 6.
"Kurier Poznański", 07.05.1929, nr 210, s. 3.
error: Nie kopiuj, udostępnij! Masz pytania? Napisz do mnie: skrzypalik@e-lapidarium.pl
Scroll to Top
Skip to content