Zasłużeni obywatele, pochowani na cmentarzach staroparafialnych na Komandorii w Poznaniu

Jedna z kilku poznańskich kopii "Pielgrzyma" według projektu znakomitego wielkopolskiego rzeźbiarza, Władysława Marcinkowskiego (1858-1947). Ta replika została przeniesiona na Miłostowo podczas likwidacji cmentarzy staroparafialnych na Komandorii w poł. lat 60. XX w. Fot. P. Skrzypalik, lato 2021 r.

(…) cmentarz nie jest związany z wydarzeniami historycznymi, (…) na terenie w/w cmentarza nie ma pochowanych zwłok osób o wybitnym znaczeniu dla historii kultury. Cmentarz ten został znacznie zniszczony w czasie drugiej wojny światowej oraz zdewastowany w latach powojennych, (…) cmentarz nie posiada specjalnych cech o szczególnym znaczeniu dla kultury lub historii (…)*.

* Opinia Miejskiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu z dnia 31 stycznia 1964 r.; Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej w Warszawie, sygn. 9/49, Decyzje o zamknięciu cmentarzy i przeznaczeniu ich na inny cel w województwie poznańskim, k. 52.

Wbrew urzędowej opinii, przygotowanej na potrzeby trwającej kilka lat procedury likwidacji poznańskich cmentarzy wyznaniowych (po 1945 r.), stwierdzić należy, iż zarówno na cmentarzu staroświętojańskim, jak i na starym cmentarzu św. Małgorzaty (archikatedralnym), przez ponad 100 lat ich użytkowania, dokonywano pochówków obywateli zasłużonych dla Poznania, regionu i kraju. Byli to nie tylko uczestnicy polskich powstań narodowych; na nekropoliach przy ul. Świętojańskiej spoczęli ludzie nauki, kultury i sztuki, „utrudzeni w pracy dla Polski” działacze społeczni oraz wielkopolskie duchowieństwo…

Kiedy na przełomie lat 50. i 60. XX w. los cmentarza został przesądzony decyzją miejskich i państwowych urzędników, Społeczna Komisja Cmentarza Zasłużonych wytypowała (dość autorytarnie, trzeba przyznać) groby wybitnych obywateli do ekshumacji na tworzony wówczas Cmentarz Zasłużonych (Wielkopolan). Wskazano też nagrobki o szczególnej wartości artystycznej, które zabezpieczyć miał Wydział Kultury. Ekshumację i przenosiny wykonać miały solidarnie Zarząd Zieleni Miejskiej oraz Wydział Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Poznań-Nowe Miasto.

Translokacja wybranych szczątków z Komandorii odbyła się w latach 1964-1966. Ekshumacji na Miłostowo dotyczyło 610 zgłoszeń (to tam, m.in do tzw. kwatery kanoników, przeniesiono duchowieństwo, jednak wiele z tych grobów dziś już nie istnieje), na Junikowo: 70 zgłoszeń oraz niewielka ilość na pozostałe czynne cmentarze parafialne w Poznaniu. Bez wątpienia liczby te nie stanowią kompletu pochowanych na Komandorii dawnych mieszkańców Poznania; to raczej znikomy procent nagromadzonych przez stulecie pochówków… Szczątki zapewne pozostają w ziemi, na obszarze zaniedbanego, pocmentarnego parku, od roku 2000 – własności parafii świętojańskiej.

Weterani walk narodowowyzwoleńczych

Cmentarze staroparafialne na Komandorii: groby weteranów walk narodowowyzwoleńczych

Lista uczestników dziewiętnastowiecznych powstań narodowych, pochowanych na starym cmentarzu świętojańskim oraz na starym cmentarzu archikatedralnym (św. Małgorzaty) przy ul. Świętojańskiej w Poznaniu.
Uczestnik powstaniaNazwisko, imięData urodzeniaData śmierciData pogrzebuStatus grobu | Uwagi
1830-1831 Adamczewski, Franciszek181226 maja 189129 maja 1891Grób nie istnieje?
1848
1863-1864
Bezler, Mikołaj10 marca 1904Grób nie istnieje?
1846Esman (albo Esmann lub Essmann), Józef11 września 181430 sierpnia 1873Grób nie istnieje?
1848Gąsowski, Teodor25 stycznia 1914Grób nie istnieje?
1848Grzymała-Wiewiórowski lub Wiewiórski, Walenty88 lat23 marca 1914Grób nie istnieje?
1863-1864Kryśkiewicz (albo Kryszka lub Kryszak), Stanisław18381919Grób nie istnieje?
1863-1864Lira lub Lyra, Wojciech4 kwietnia 184215 lutego 192718 lutego 1927Grób nie istnieje?
1848Małecki, Fryderyk1848Grób nie istnieje?
1848Ney, Karol Ferdynand7 lutego 1809185015 czerwca 1850Grób nie istnieje?
1830-1831
1848
Otto-Trąmpczyński, Eugeniusz Szczepan26 grudnia 181023 września 187925 września 1879Grób przeniesiony na Miłostowo (pole 28).
1863-1864Otto-Trąmpczyński, Edmund12 czerwca 1896
51 lat
Pogrzeb z ZPP do grobów rodzinnych.
Grób przeniesiony na Miłostowo?
1863-1864Otto-Trąmpczyński, Henryk5 lutego 184430 września 1921Grób przeniesiony na Miłostowo (pole 28).
1863-1864Reksiński, Franciszek15 stycznia 192818 stycznia 1928Grób nie istnieje?
1863-1864Ślosarczyk, Michał18331909Grób nie istnieje?
1863-1864Woydt, Walerian lub Walery183715 stycznia 1916
79 lat
18 stycznia 1916Pogrzeb z ZJ na cm. św. Małgorzaty. Grób nie istnieje?

Franciszek Adamczewski (1812-1891)
Weteran powstania listopadowego 1830-1831 ⤵️

"Dziennik Poznański", 28.05.1891, nr 119, s. 7.

Eugeniusz Szczepan Otto-Trąmpczyński h. Topór (1810-1879), ożeniony z Laurą z Szumanów
Weteran powstania listopadowego 1830-1831 oraz uczestnik Wiosny Ludów 1848 r. ⤵️

Eugeniusz Trąmpczyński; fotografie ze zbiorów rodzinnych udostępnił Andrei Albertus Otto von Trompczynski (prapraprawnuk).
"Dziennik Poznański", 24.09.1879, nr 219, s. 4.
"Dziennik Poznański", 25.09.1879, nr 220, s. 3.
"Dziennik Poznański", 27.09.1879, nr 222, s. 3.
"Dziennik Poznański", 12.10.1879, nr 235, s. 4.

Laura z Szumanów Trąmpczyńska (1812-1896) ⤵️

"Dziennik Poznański", 14.04.1896, nr 86, s. 4.

Józef Esman (albo Esmann lub Essmann; zm. 1873)
Weteran powstania wielkopolskiego 1846 r. ⤵️

"Wiarus", 02.08.1873, nr 89, s. 3.
"Dziennik Poznański", 01.03.1896, nr 51, s. 2.

Karol Fryderyk Ney (1809-1850)
Uczestnik Wiosny Ludów 1848 r. ⤵️

"Dziennik Polski", 18.06.1850, nr 137, s. 536 (4).

Fryderyk Małecki (zm. 1848)
Uczestnik Wiosny Ludów 1848 r. ⤵️

Teodor Gąsowski (zm. 1914)
Uczestnik Wiosny Ludów 1848 r. ⤵️

"Kurier Poznański", 25.01.1914, nr 20, s. 5.

Walenty Grzymała-Wiewiórowski (lub Wiewiórski; zm. 1914)
Uczestnik Wiosny Ludów 1848 r. ⤵️

"Praca", 05.04.1914, nr 14, s. 429.
"Postęp", 24.03.1914, nr 68, s. 4.
"Kurier Poznański", 24.03.1914, nr 68, s. 7.

Mikołaj Bezler (zm. 1904)
Uczestnik Wiosny Ludów 1848 r. oraz powstania styczniowego 1863-1864 ⤵️

"Orędownik", 13.03.1904, nr 60, s. 3.

Stanisław Kryśkiewicz (albo Kryszka lub Kryszak; 1838-1919)
Weteran powstania styczniowego 1863-1864 ⤵️

Michał Ślosarczyk (1833-1909)
Weteran powstania styczniowego 1863-1864 ⤵️

Henryk Trąmpczyński; fotografie ze zbiorów rodzinnych udostępnił Andrei Albertus Otto Von Trompczynski (praprawnuk).
"Dziennik Poznański", 14.06.1896, nr 135, s. 7.
Bracia Edmund, Stanisław i Henryk Trąmpczyńscy, za: J. Grabiec, "Rok 1863", Poznań 1913, s. 299.

Franciszek Reksiński (zm. 1928)
Weteran powstania styczniowego 1863-1864 ⤵️

"Kurier Poznański", 17.01.1928, nr 26, s. 6.
"Kurier Poznański", 17.01.1928, nr 26, s. 6.

Wojciech Lira (lub Lyra; 1842-1927)
Weteran powstania styczniowego 1863-1864 ⤵️

"Kurier Poznański", 18.02.1927, nr 78, s. 6.
"Dziennik Poznański", 22.02.1927, nr 42, s. 3.
Kartoteka ewidencji ludności miasta Poznania z lat 1870-1931

Walery Woydt (1837-1916)
Weteran powstania styczniowego 1863-1864 ⤵️

"Kurier Poznański", 16.01.1916, nr 12, s. 4.
"Postęp", 20.01.1916, nr 15, s. 3.
"Kurier Poznański", 16.01.1916, nr 12, s. 2.
"Praca", 23.01.1916, nr 4, s. 83-84.
Duchowieństwo

ks. Józef Klupp (1806-1883) ⤵️

"Dziennik Poznański", 01.05.1883, nr 99, s. 4.
"Wielkopolanin", 02.05.1883, nr 35, s. 3.
"Przegląd Katolicki", 17.05.1883, nr 20, s. 326 (14).
"Kurier Poznański", 01.03.1883, nr 99, s. 6.

ks. prałat Wawrzyniec Kotecki (zm. 1918); pochowany na cmentarzu przykościelnym św. Jana (grób istnieje)
Proboszcz parafii pw. św. Jana Jerozolimskiego za Murami ⤵️

"Dziennik Poznański", 01.06.1918, nr 123, s. 5.
"Dziennik Poznański", 01.06.1918, nr 123, s. 5.
"Dziennik Poznański", 01.06.1918, nr 123, s. 6.

o. Aleksander Piątkiewicz (1869-1920)
Jezuita, pedagog, autor sztuk popularnych, kompozytor utworów religijnych ⤵️

ks. Walenty Roesler lub Rezler (1846-1915) ⤵️

Źródło: Wielkopolscy księża od XVIII do XX wieku; www.wtg-gniazdo.org.
"Dziennik Poznański", 08.07.1918, nr 154, s. 5.
"Kurier Poznański", 09.07.1918, nr 154, s. 4.

ks. Stanisław Otto-Trąmpczyński (1841-1928), syn Eugeniusza Szczepana i Laury z Szumanów
Dyrektor kancelarii Konsystorza Arcybiskupiego, profesor Seminarium Duchownego ⤵️

Źródło: Wielkopolscy księża od XVIII do XX wieku; www.wtg-gniazdo.org.

ks. prałat Ignacy Warmiński (1850-1909)
Profesor Seminarium Duchownego, członek PTPN ⤵️

"Dziennik Poznański", 22.05.1909, nr 115, s. 5.
Grób ks. Ignacego Warmińskiego przeniesiono na Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan...; fot. P. Skrzypalik, lato 2021 r.
Grób ks. Ignacego Warmińskiego przeniesiono na Cmentarz Zasłużonych Wielkopolan...; fot. P. Skrzypalik, lato 2021 r.
Ignacy Warmiński (1850-1909), ksiądz, profesor seminarium duchownego w Gnieźnie i Poznaniu, historyk, nauczyciel gimnazjalny, członek PTPN. Fot. ze zb. PTPN. Źródło: CYRYL_62_0_3_14_0071.
"Dziennik Poznański", 22.05.1909, nr 115, s. 4.
"Dziennik Poznański", 22.05.1909, nr 115, s. 5.

ks. Józef Kalasanty Szułczyński (zm. w kwietniu 1882 r.) ⤵️

"Goniec Wielkopolski", 07.04.1882, nr 80, s. 3.

ks. Ludwik Antoni Wojtyś (zm. w czerwcu 1929 r.), zwany "Dziwnym Księdzem" ⤵️

"Kurier Poznański", 12.06.1929, nr 267, s. 13.
"Kurier Poznański", 12.06.1929, nr 267, s. 13.
"Kurier Poznański", 13.06.1929, nr 269, s. 5.
"Kurier Poznański", 15.06.1929, nr 273, s. 15.
"Głos Wielkopolski", 19.07.1946, nr 195, s. 5.
"Głos Wielkopolski", 19.07.1946, nr 196, s. 5.
Ludzie nauki, kultury i sztuki oraz działacze społeczni i polityczni

Marcin Mikołajczak (zm. 1915)
Weteran wojny prusko-duńskiej 1864, wojny prusko-austriackiej 1866 r. oraz wojny francusko-pruskiej z lat 1870-1871 ⤵️

"Postęp", 20.02.1915, nr 41, s. 4.

Stanisław Zieliński (1844-1928)
Współzałożyciel i dyrektor Ogrodu Zoologicznego w Poznaniu ⤵️

"Przewodnik Katolicki", 29.04.1928, nr 18, s. 6.
"Kurier Poznański", 15.07.1928, nr 319, s. 4.

Bolesław Londyński (lub Londoński; 1854-1928)
Pisarz i tłumacz, ps. Mieczysław Rościszewski, Samotnik z Podlasia ⤵️

"Głos Leszczyński", 05.10.1928, nr 230, s. 5.
"Goniec Wielkopolski", 03.10.1928, nr 228, s. 3.
"Kurier Poznański", 01.10.1928, nr 450, s. 11.
"Nowy Kurier", 02.10.1928, nr 227, s. 6.

Wojciech Simon (zm. 1900)
Redaktor, literat ⤵️

"Postęp", 13.05.1900, nr 109, s. 2.

Tadeusz Kłos (zm. 1931)
Starosta poznański ⤵️

"Tydzień Radiowy", 26.05.1929, nr 22, s. 286 (10).
"Postęp", 13.05.1900, nr 109, s. 2.
"Kurier Poznański", 13.07.1931, nr 314, s. 13.
"Kurier Poznański", 15.07.1931, nr 318, s. 4.
"Kronika Miasta Poznania", 1989, nr 4, s. 71-72.
error: Nie kopiuj, udostępnij! Masz pytania? Napisz do mnie: skrzypalik@e-lapidarium.pl
Scroll to Top
Skip to content