Wiejski cmentarz ewangelicki przy ul. Krygowskiego

Nowe Olędry Naramowickie (niem. Neu-Naramowice Hauland) | Huby Moraskie
Nowy Młyn Naramowicki/Cebok/Różany Młyn (niem. Rosenmühle) | Różany Potok

Fragment kolejnego wydania niemieckiej mapy topograficznej [Messtischblatt, 3567 (alt. 1929) Posen (Nord)] z roku 1890, unacześnionej w 1911 r. Kolorem zielonym oznaczono cmentarz ewangelicki przy ul. Krygowskiego. Skrót "Khf" oznacza "cmentarz" (od niem. Kirchhof). Za: igrek.amzp.pl.

Niewielki, wiejski cmentarz ewangelicki, położony przy ul. Krygowskiego. Dawniej otaczały go rozporoszone gospodarstwa dwóch nieistniejących już wsi: od północy – Hub Moraskich; od południa – Nowych Olędrów Naramowickich (niem. Neu Naramowice Hauland). Ich nazwy wskazują na osadnictwo, prowadzone na tych terenach u schyłku I Rzeczypospolitej. Na początku XX w. sprowadzono w te okolice kolonistów niemieckich. Po 1908 r. opiekę duchową nad tutejszymi protestantami oraz administrację kościelną przejęła nowa parafia ewangelicko-unijna z kościołem w Morasku (niem. Nordheim).

Cmentarz o powierzchni niemal 13 arów założono na niewielkim wzniesieniu. Jego zachodnia granica przylega do grobli (dawniej: wyniesione przedłużenie ul. Jasna Rola). Opodal znajduje się gruzowisko, liczne cegły, pozostałości schodów (elementy wiaty, która stała opodal?; być możne zrzucono tu także fragmenty nagrobków?). Na północny zachód od cmentarza do Różanego Potoku wpływa Strumień Umultowski; teren jest przez to podmokły. Na cmentarnym wzniesieniu widoczne są ślady regularnej obecności dzikich zwierząt, m.in. lisie nory pod karpami, barłogi dzików oraz ślady ich buchtowania… Idąc lasem w stronę kampusu UAM, natknąć można się na koczowiska bezdomnych. Okolica jest zaśmiecona. Pocmentarny pagórek od wschodu graniczy z nowym, okazałym domem. Ulica Krygowskiego oddzieliła dawny cmentarz od zagród, położonych przy ul. Bronisława. Tamtejsza zabudowa widoczna jest na mapach topograficznych z początku XX w. i stanowi swoistą pamiątkę po Nowych Olędrach Naramowickich.   

Latem teren jest trudno dostępny; być może pośród bujnej roślinności przetrwały nieliczne relikty nagrobków?
W roku 2021 ocalały fragment nagrobka z dawnego cmentarza trafił do magazynu Biura MKZ w Poznaniu.

Oprac. Paweł Skrzypalik

PORÓWNAJ:

BAZA EWIDENCJI GRUNTÓW ZGIKM GEOPOZ: działka nr 50/12/7. Właściciel: Miasto Poznań.

Obowiązuje mpzp obszaru Morasko – Radojewo – Umultowo w rejonie Strumienia Różanego i ulicy Umultowskiej [Maz].

CMENTARZ EWANGELICKI W PIĄTKOWIE

CMENTARZ EWANGELICKI W UMULTOWIE

CMENTARZ NARAMOWICKI przy ul. Jasna Rola

  1. „Kronika Miasta Poznania”, 2020, nr 4, Naramowice.
  2. „Kronika Miasta Poznania”, 2022, nr 2, Radojewo i Morasko.
  3. Goszczyńska J., Majątki wielkopolskie. Miasto Poznań, seria „Dawne budownictwo folwarczne”, t. VIII, Szreniawa 2004.
  4. Kiec O., Historia protestantyzmu w Poznaniu od XVI do XXI wieku, Poznań 2015.
  5. Kiec O., Protestantyzm w Poznańskiem 1815-1918, Warszawa 2001.
  6. Spacerem po Naramowicach. Dawniej i dziś, wydawnictwo okolicznościowe z okazji 650-lecia Naramowic.
  7. Szafran H., Miasto Poznań i okolica, Poznań 1959.
  8. Wąsicki J., Kolonizacja niemiecka w okresie Prus Południowych 1793-1806, [w:] „Przegląd Zachodni”, 1953, nr 9-10, s. 137-179.
  9. Wilkaniec A., Stan zachowania i trwałość historycznych układów przestrzennych dawnych wsi i majątków w strukturze Poznania, Poznań 2018.
Fragment niemieckiej fotomapy z lat 1939-1944 (Bildskizze, 3567 Posen-Nord). Cmentarz przy ul. Krygowskiego oznaczony kolorem jasnozielonym. Źródło: igrek.amzp.pl.
Fragment nagrobka (podstawa krzyża); fot. Patryk G. Kaczmarek; marzec 2020 r.
"Ziemia", 1924, nr 4-5-6, s. 55.
error: Nie kopiuj, udostępnij! Dzięki!
Skip to content