Koniec roku 1918 przyniósł wolność Polakom, zarazem gwałtownie zmieniając perspektywy dalszego rozwoju wszystkich poznańskich wspólnot ewangelickich. W czerwcu 1919 r. Komisariat NRL przywrócił polską nazwę wsi. Główny Urząd Ziemski zatwierdził też w 1923 r. nową „strefę interesów miasta”, obejmującą Chartowo (por. koncepcję tzw. Wielkiego Poznania). Był to plan, zakładający włączenie kolejnych wsi w granice miasta. Brak akceptacji Warszawy dla ambitnych zamierzeń endeckiego magistratu spowodował, iż nie udało się ich zrealizować do wybuchu II wojny światowej.

W latach 20. XX wieku w Chartowie osiedlono uczestników powstań śląskich (gospodarstwo otrzymał tu Wojciech Korfanty) oraz reemigrantów z Ameryki. W dobie ekonomicznego kryzysu propagowano pośród nich uprawę drzew morwowych, na których rozwijać się miały jedwabniki („Kto zasadza jedno drzewko morwowe, ten dorzuca garść złota do krajowego skarbca”, pisał o rodzimym jedwabnictwie Henryk Sienkiewicz…). Część swojej nowo wybudowanej posiadłości, na dom sanatoryjny dla młodych pacjentów przeznaczył prof. Ireneusz Wierzejewski. W blisko 50 budynkach mieszkalnych żyło 183 katolików i 111 ewangelików. Co ciekawe, z łącznej liczby 294 osiedlonych, 197 określiło swoją narodowość jako polską, a 97 – jako niemiecką. Z kombinacji tych danych wynika zatem, iż 14 ewangelików z Chartowa uznawało się za Polaków. 

W kontraście do niedawnych planów zupełnego zniemczenia Chartowa, wysiłkiem społeczeństwa oraz dzięki datkom zgromadzonym przy pomocy poznańskiego Kościoła, w latach 1919-1922 usypano nieopodal żwirówki kobylepolskiej Kopiec Wolności, demonstrując społeczny solidaryzm. Uczczono tym samym zwycięskie powstanie wielkopolskie. W obywatelstwie Poznania wzmagały się w tym czasie nastroje narodowo-katolickie, antysanacyjne. Dolina Cybiny – od dawna lubiane miejsce rekreacji – jeszcze przed odzyskaniem niepodległości stała się areną patriotycznych widowisk, zbiórek sokolich, ćwiczeń i ognisk, z dala od czujnego oka pruskiego żandarma. Na pobliskiej Polanie Harcerzy (zwanej też „Zieloną Harcówką”) swoje umiejętności doskonalili skauci (w tym słynna „Śródecka Dwójka”, 2 PDH im. Kazimierza Wielkiego). Odbył się tu Zlot X-lecia Harcerstwa Wielkopolskiego w 1923 roku oraz Zlot Jubileuszowy Harcerzy Poznańskich w roku 1937, uwieńczony uroczystym odsłonięciem pomnika upamiętniającego skautów wielkopolskich, poległych w walce o niepodległość w latach 1918-1920. Aktywne było też lokalne koło Stronnictwa Narodowego; jego członkowie regularnie spotykali się u Kaniewskich w Żegrzu. 

PORÓWNAJ:

• Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, T. X, Województwo Poznańskie, Warszawa 1926. Dostęp: Polona.
• P. Bojarski, Na Maltę podczas zaborów zrzucili się mieszkańcy Poznania. Kościół uważa, że teren mu się należy; poznan.wyborcza.pl z dnia 24.07.2015.
• P. Michalak, Wrażliwy, z dużym poczuciem humoru, z cyklu „Cyryl Wam pokaże”, [w:] IKS, 2018, nr 7, s. 40-41.
• W. Karolczak, Dolina Świętojańska, czyli niezwykłe atrakcje wycieczek do Kobylepola i na Maltę na przełomie XIX i XX wieku, [w:] „Kronika Miasta Poznania”, 2010, nr 4, Od Komandorii do Antoninka, s. 186-201.
• Historia Malty. Sto lat Parku Narodowego na Malcie, dostęp: swietywojciechmedia.pl.
• Historia Malty, dostęp: posir.poznan.pl.
• Historia Harcerstwa. Poznań-Nowe Miasto.