Przyszpitalny cmentarz Świętego Ducha za Bramą Wroniecką
Kościół oraz szpital Świętego Ducha | Brama Wroniecka | parafia św. Wojciecha
Średniowieczną fundację szpitala Świętego Ducha, przeznaczonego dla starców i porzuconych dzieci, przypisuje się biskupowi Boguchwałowi. W okresie nowożytnym, wszystkie miejskie szpitale łączyły opiekę nad zniedołężniałymi i ubogimi (będąc de facto przytułkami) z funkcją izolatoriów podczas nawiedzających Poznań epidemii.
Od 2. poł. XV w., w granicach parafii świętowojciechowej wzmiankowany był też przyszpitalny kościół Świętego Ducha. W XVII i XVIII w. budynki położone opodal starych murów, tuż za Bramą Wroniecką, popadały w ruinę (skutkiem m.in. pożaru w roku 1656); przynajmniej dwukrotnie odbudowywano je na dawnych fundamentach. Prawdopodobnie kościół i szpital rozebrano w 1. poł. XVIII w. w związku z przebudową miejskich fortyfikacji (bramy oraz rawelinu). Pod koniec XIX w., w obrębie kamienicy pod adresem Małe Garbary 1, przylegającej do placu Wolnica, prowadzono prace ziemne, podczas których ujawniono sklepienia oraz mury, a także ludzkie kości. Należy przypuszczać, iż wzorem innych średniowiecznych i nowożytnych fundacji szpitalnych, w ich sąsiedztwie funkcjonował niewielki cmentarz.
Oprac. Paweł Skrzypalik
PORÓWNAJ:
CMENTARZ PRZYSZPITALNY ŚW. ŁAZARZA
CMENTARZ PRZYSZPITALNY ŚWIĘTEGO KRZYŻA
- Początki zorganizowanej opieki szpitalnej sięgają w Poznaniu XII wieku; poznan.pl.
- K. Koehler, Przyczynek do historyi trądu w W. Ks. Poznańskiem, [w:] „Rocznik Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego”, t. 24, z. III, s. 419-437. Dostęp: WBC.
- A. Chybiński, Opieka nad ubogimi w Poznaniu w ubiegłych wiekach, [w:] „Kronika Miasta Poznania”, 1925, nr 2, s. 33-35 (cz. 1); „Kronika Miasta Poznania”, 1925, nr 4, s. 83-85 (cz. 2).
- Z. Karolczak, Brama Wroniecka w systemie fortyfikacyjnym Poznania (XIII-XVIII w.). Geneza-rozwój-zmierzch, [w:] „Kronika Miasta Poznania”, 1995, nr 3, Bitwa o handel, s. 256-294.
- T. Jurek, Wokół zagadek najdawniejszych dziejów poznańskiej fary, [w:] „Kronika Miasta Poznania”, 2003, nr 3, Stara i Nowa Fara, s. 46-62.
- „Kronika Miasta Poznania”, 2007, nr 4, Szpitale.
- Boras Z., Trzeciakowski L., W dawnym Poznaniu. Fakty i wydarzenia z dziejów miasta do r. 1918, Poznań 1974.
- Dzieje Poznania, t. 1, Dzieje Poznania do roku 1793, pod red. J. Topolskiego, tomy 1* i 1**, Warszawa-Poznań 1988.
- Góralski Z., Działalność charytatywna w Polsce przedrozbiorowej, Warszawa-Kraków 1973.
- Kępski Cz., Idea miłosierdzia a dobroczynność i opieka, Lublin 2002.
- Leś E. E., Zarys historii dobroczynności i filantropii w Polsce, Warszawa 2001.
- Łukaszewicz J., Obraz historyczno-statystyczny miasta Poznania w dawniejszych czasach, t. 1 i 2, Poznań 1838. Dostęp: Polona.
- Łukaszewicz J., Krótki opis kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej dyecezyi poznańskiej, t. 1, Poznań 1859. Dostęp: Polona.
- Sieciechowiczowa L., Życie codzienne w renesansowym Poznaniu 1518-1619, Warszawa 1974.
