Łęczyca: cmentarz ewangelicki przy ul. Cmentarnej

Łęczyca (niem. Lenczyce, Lentschitz, Lenschütz) | Wiry | Wirynka | Las Wirski (niem. Wiryer Wald) | leśniczówka Kątnik (niem. Forsthaus Kontnik)
parafia ewangelicka Świętego Krzyża w Poznaniu | parafia ewangelicka w Żabikowie (gm. Luboń)
Szlak Rowerowy po Gminie Komorniki im. Jana Pawła II | Nadwarciański Szlak Rowerowy
Wielkopolski Park Narodowy | Rezerwat Zalewy Nadwarciańskie

Fragment kolejnego wydania niemieckiej mapy topograficznej z lat 80. XIX w. [Messtischblatt 3667 (alt. 1997) Posen-Süd], unacześnionej w 1911 r. Cmentarz ewangelicki przy obecnej ul. Cmentarnej w Łęczycy wskazano kolorem zielonym. Za: igrek.amzp.pl.

Niewielki, wiejski cmentarz ewangelicki, zlokalizowany przy ul. Cmentarnej, przy drodze z Mosiny do Poznania. Położony na niewielkim wzniesieniu; dawniej otoczony przez pola uprawne. Użytkowany przynajmniej od połowy XIX w. przez mieszkańców wsi Łęczyca (niem. Lenschütz), gm. Komorniki – głównie potomków osadników olęderskich, przybywających w te strony od lat 70. XVIII w. Tutejsza wspólnota protestancka należała do starej parafii luterańskiej Świętego Krzyża w Poznaniu do czasu wydzielenia z niej w roku 1907 ewangelicko-unijnej parafii w Żabikowie (ob. część Lubonia).

W okresie międzywojennym, w obliczu znacznego odpływu wiernych, parafie ewangelickie skupiające Niemców, którzy zdecydowali się pozostać w granicach II Rzeczypospolitej, przystępowały do likwidacji cmentarzy (traktując taką nieruchomość jako kapitał, którego bieżące utrzymanie, w dobie kryzysu ekonomicznego obciąża budżet parafii). W latach 30. XX w., mając w perspektywie likwidację swojego cmentarza w Junikowie, parafia ewangelicka z Żabikowa zdecydowała się przenieść zdobne, metalowe ogrodzenie do Łęczycy…

Do dziś, pośród reliktów dziewiętnastowiecznych nagrobków (w tym fragmentów płyt marblitowych, niekompletnych żeliwnych ogrodzeń, betonowych „dąbków” oraz bezimiennych, ziemnych mogił dziecięcych), zachowały się czytelne groby tutejszych gospodarzy: Friedricha Baumgarta (1808-1882) oraz rodziny Steinke: Berty (1881-1945) i Rudolfa (1869-1956) oraz Carla Juliusa (1844-1887). Nie przetrwał krzyż nagrobny Kathariny Brühl, zmarłej w roku 1859, zarejestrowany w karcie cmentarza z połowy lat 80. XX w.

Cmentarz ujęty został w gminnej ewidencji zabytków oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, gdzie literalnie zapisano, iż podlega ochronie konserwatorskiej. Jest też elementem turystycznej, gminnej trasy rowerowej. Wydaje się, że nad cmentarzem sprawowana jest społeczna opieka – wiosną 2023 roku miejsce nosiło wyraźnie ślady prac przy usuwaniu krzewów porastających groby…

UWAGA! W zbiorach WUOZ istnieje karta cmentarza w Łęczycy, błędnie opisana i identyfikowana jako karta „cmentarza (po)ewangelickiego w Wirach” (stąd zapewne informacje o istnieniu cmentarza ewangelickiego w Wirach, powielane w opracowaniach tematu).

Oprac. Paweł Skrzypalik

PORÓWNAJ:

  1. Anders P., Kasprzak K., Raszka B., Wielkopolski Park Narodowy, „Wielkopolska Biblioteka Krajoznawcza”, nr 25, Poznań 1999. Dostęp: WBC.
  2. Boras Z., Historia gminy Komorniki, Komorniki 2008.
  3. Brożek A., Niemcy zagraniczni w polityce kolonizacji pruskich prowincji wschodnich (1886-1918), Poznań 1989.
  4. Gryczyński M., Nasze Wiry – siedem wieków parafii, sto lat kościoła, Poznań 2000.
  5. Hauser P., Kolonista niemiecki na ziemiach polskich w XIX i XX wieku. Mit i rzeczywistość, Poznań 1994.
  6. Jakóbczyk W., Pruska Komisja Osadnicza 1886-1919, Poznań 1976. Dostęp: WBC.
  7. Jakóbczyk W., Kolonizatorzy i hakatyści, Poznań 1989. Dostęp: WBC.
  8. Kiec O., Protestantyzm w Poznańskiem 1815-1918, Warszawa 2001.
  9. Kiec O., Historia protestantyzmu w Poznaniu od XVI do XXI wieku, Poznań 2015.
  10. Kiec O., Parafie ewangelickie w Wielkopolsce w XIX-XXI wieku. Historia, tożsamość i polityka pamięci na polsko-niemieckim pograniczu, Poznań 2021.
  11. Łojko J., Stępień J., Zarys dziejów Mosiny i okolic (do 1945 r.), Mosina 1992.
  12. Malepszak S., Żabikowo. Dzieje wsi i fundacji Augusta Cieszkowskiego, Luboń 1999.
  13. Malepszak S., Luboń i okolice. Dzieje osadnictwa i dziewięciu parafii, Luboń 2002.
  14. Mieloch P., Udział mieszkańców gminy Komorniki w Powstaniu Wielkopolskim, Komorniki 2009.
  15. Nim całkowicie znikną. Cmentarze ewangelickie w powiecie poznańskim, wyd. drugie, poprawione i uzupełnione, pod red. J. Kołackiego, Poznań 2021.
  16. Pawlak B., Szkice z dziejów Ziemi Komornickiej, Komorniki 1988.
  17. Rusiński W., Osady tzw. „olędrów” w dawnym woj. poznańskim, Kraków 1947.
  18. Szafran H., Miasto Poznań i okolica, Poznań 1959.
  19. Szczepaniak I., Dzieje Ziemi Lubońskiej. Historia Lasku, Lubonia i Żabikowa od czasów najdawniejszych do utworzenia miasta, Luboń 2018.
  20. Wiadomości Parafialne parafii komornickiej” (1928-1935). Dostęp: Polona.
"Słownik geograficzny Królestwa Polskiego...", t. IV, Warszawa 1883, s. 311.
"Słownik geograficzny Królestwa Polskiego...", t. V, Warszawa 1884, s. 652.
"Słownik geograficzny Królestwa Polskiego...", t. XIII, Warszawa 1893, s. 568.
Nagrobek Kathariny Brühl, zmarłej w roku 1859, zarejestrowany w karcie cmentarza, opracowanej w połowie lat 80. XX w.
Pogrzeb członka rodziny Steinke na cmentarzu ewangelickim w Łęczycy. Zdjęcie pochodzi ze zbiorów rodziny Mazurek; udostępnił Maciej Krzyżański.
error: Nie kopiuj, udostępnij! Masz pytania? Napisz do mnie: skrzypalik@e-lapidarium.pl
Scroll to Top
Skip to content