Cmentarz Garnizonowy w Biedrusku
Truppenübungsplatz Posen | Truppenübungsplatz Warthelager | Weissenburg | Obóz Ćwiczeń Biedrusko | poligon Biedrusko
Militär Begräbnis Platz | Soldatenfriedhof | Gustav von Kortzfleisch
Dowództwo Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu

Otoczony lasem Cmentarz Garnizonowy w Biedrusku, najpewniej otwarto dla pochówków na początku XX w., wraz z powstaniem niemieckiego Obozu Ćwiczeń (Truppenübungsplatz Posen), założonego niedługo po wykupieniu przez państwo niemieckie okolicznych majątków i wsi, od końca XVIII w. wchodzących w skład dóbr von Treskowów.
Na cmentarzu, założonym opodal lazaretu, zachowało się kilkanaście grobów z okresu, kiedy Biedrusko stanowiło nowoczesny plac ćwiczebny, przeznaczony dla dużych zgrupowań wojska, wchodzących w skład niemieckiego V Korpusu Armijnego (tj. do wybuchu powstania wielkopolskiego) – najstarszy ujawniony dotąd pochówek żołnierski pochodzi z roku 1901. Uwagę zwracają relikty okazałego niegdyś grobu niemieckiego komendanta Obozu Ćwiczeń i zarazem uznanego historyka wojskowości, gen. majora Gustava von Kortzfleisch (1854-1910).
W II RP poligon w Biedrusku stanowił miejsce formowania poborowych w ramach realizacji zadań czasu pokoju przez DOK nr VII, funkcjonując w ścisłym związku z garnizonem poznańskim. Z tego czasu przetrwały groby żołnierzy zmarłych tragicznie, tj. w skutek wypadków podczas ćwiczeń (np. przekraczania rzeki Warty czy eksplozji czołgu). Na cmentarzu chowano także członków rodzin garnizonowych. Wiele wskazuje na to, iż wojskową nekropolię sporadycznie użytkowano również krótko po II wojnie światowej; najmłodszą odnalezioną dotąd mogiłą, jest grób podporucznika z 1947 r.
Pośród grobów osób wyznania katolickiego, ewangelickiego i prawosławnego, znaleźć można miejsca wiecznego spoczynku cywilnych pracowników poligonu oraz zarządców dawnych dóbr, wchłoniętych przez Obóz Ćwiczeń, m.in. Maxa Praetoriusa (1870-1908), nadleśniczego z Janowa (Försterei Jägerwald).
Cmentarz, zlokalizowany na gruncie administrowanym przez Nadleśnictwo Łopuchówko – wpisany do gminnej ewidencji zabytków – jest okresowo porządkowany przez wolontariuszy, m.in. przez członków Koła Historycznego Gminy Suchy Las, Koła Przyjaciół Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu oraz reprezentację Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu. Niektóre nagrobki pilnie wymagają interwencyjnych prac konserwatorskich; mogiły żołnierskie z okresu I wojny światowej podlegają ustawowej opiece Państwa Polskiego, reprezentowanego przez Wojewodę Wielkopolskiego.
PORÓWNAJ:
PRAWOSŁAWNY CMENTARZ WOJENNY w Biedrusku
WOJSKOWA KOLEJKA WĄSKOTOROWA POZNAŃ-BIEDRUSKO
- K. Łączkowski, Historia poligonu Biedrusko; cswlpoznan.wp.mil.pl.
- Sz. Czajkowski, Dzieje wsi Biedrusko, [w:] „Kronika Powiatu Poznańskiego”, 2014, nr 5, s. 89-95.
- K. Łączkowski, Poligon wojskowy w Biedrusku, [w:] „Kronika Powiatu Poznańskiego”, 2014, nr 5, s. 97-112.
- R. Chruszczewski, Biedrusko w Powstaniu Wielkopolskim, [w:] „Gazeta Sucholeska”, 2016, nr 1, s. 32.
- M. Sak, Stare cmentarze, mogiły i miejsca pamięci w Biedrusku; ebiedrusko.pl z dnia 31.10.2021 r.
- Z. Pilarczyk, J. Rewers, Monografia Gminy Suchy Las, Suchy Las 1991.
- R. Chruszczewski, Zarys historii gminy Suchy Las i jej mieszkańców, Poznań 2010.
- R. Chruszczewski, Mieszkańcy gminy Suchy Las i okolic w powstaniu wielkopolskim, Poznań 2016.
- M. Hałas, Spis uczestników armii niemieckiej z Suchego Lasu i okolic w okresie Wielkiej Wojny 1914-1918, Kraków 2018.
- R. Chruszczewski, Ilustrowane dzieje gminy Suchy Las, Suchy Las 2019.
- B. Kruszyński, Garnizon Poznań w II Rzeczypospolitej. Wojsko w życiu miasta, Poznań 2013.
- P. Janicki, Obóz Ćwiczeń Biedrusko, seria: „Wielki leksykon Uzbrojenia Wrzesień 1939”, t. 210, Warszawa 2021.
- F. Rohowski, Kurze Geschichte des Truppenübungsplatzes Warthelager… und seines aussergewöhnlichen Nachbarn / Krótka historia poligonu w Biedrusku… i jego wyjątkowego sąsiada, Liestal 2020.
- M. Hałas, Śmiertelne przypadki żołnierzy na terenie placu ćwiczeń w Biedrusku w latach 1901-1939, Kraków 2019.
- M. Budnik, Wojenne i jenieckie cmentarze z okresu I wojny światowej w Wielkopolsce, [w:] „Cmentarze i pomniki I wojny światowej po stuleciu. Stan badań i ochrony”, red. M. Karczewska, Białystok 2019, s. 83-88 via Dziedzictwo Wielkiej Wojny.
- www.suchylas.pl.
- Portal ebiedrusko.pl – wczoraj, dziś i jutro.
- Portal biedrusko.org.
- fb/Biedrusko i Natura.
- Majątek Biedrusko na www.treskowpage.com.
- Wielkopolskie rezydencje: pałac von Treskowów w Biedrusku; naprzekordniom.wordpress.com.
- Z rodziną przez Wielkopolskę: Biedrusko; zrpw.pl.
- K. M. Kaźmierczak, Biedrusko. Hieny okradają porzucone mogiły; gloswielkopolski.pl z dnia 18.03.2010 r.
- Chcą odnowić grób pancerniaka; www.polska-zbrojna.pl z dnia 30.03.2014 r.
- Stary cmentarz posprzątany; radiopoznan.fm z dnia 27.04.2014 r.
- B. Stachowiak, Ocalić od zapomnienia, „Gazeta Sucholeska”, maj 2014, nr 05 (138), s. 29.
- Sprzątanie Cmentarza Garnizonowego w Biedrusku; lopuchowko.poznan.lasy.gov.pl z dnia 05.05.2014 r.
- Nasi wolontariusze działają!; muzeumbronipancernej.pl z dnia 28.10.2019 r.
- Kolekcja: Warthelager Posen, poligon w Biedrusku | 1904-1942 | Pocztówki Tadeusza Bonieckiego via cyryl.poznan.pl.

















